W pięknej dolinie rzeki Jadar leżą najżyźniejsze ziemie Serbii. Rodzinne gospodarstwa uprawiają maliny i śliwki, prowadzą pasieki, wypasają owce i kozy. Otoczona wodami i górami dolina jest domem dla tysięcy wielopokoleniowych, zrównoważonych gospodarstw.
Jednak zamiast ją chronić, rząd Serbii zatwierdził projekt eksploatacji jadarytu – minerału zawierającego lit – w tej dolinie przez międzynarodową korporację górniczą Rio Tinto. [1] Rząd i firma ignorują naukowców i ekspertów od górnictwa, którzy stanowczo odradzają założenie kopalni. Grozi ono wyrządzeniem nieodwracalnych szkód wodzie, ziemi, powietrzu i ludziom. Miejscowi mieszkańcy, którzy nie chcą oddać zrównoważonych gruntów rolnych, pozostających w ich rodzinach od pokoleń, są lekceważeni. [2]
Nie zgadzamy się na to, żeby rząd serbski w naszym imieniu niszczył dolinę rzeki Jadar. Odmawiamy pozwolenia na trucie źródeł wody pitnej.
Proces wydzielenia chemicznie stabilnego litu z jadarytu wymaga użycia stężonego kwasu siarkowego. Prowadzony 20 kilometrów od koryta rzeki Driny proces będzie zużywać 300 metrów sześciennych wody na godzinę. Poddana działaniu związków chemicznych woda będzie następnie wypompowywana do rzeki Jadar.
Wylew nieuchronnie skażonej wody, a także przesiąkanie arszeniku, rtęci i ołowiu do wód gruntowych, zanieczyści całe zlewiska rzek. Brudna ciecz będzie płynąć po całej dolinie, do rzek Driny i Savy, a stamtąd rozejdzie się nie tylko po Serbii, lecz także trafi do źródeł wody pitnej w innych krajach.
Nie zgadzamy się na zanieczyszczenie powietrza. W reakcjach chemicznych z udziałem wymienionych już (i innych) mocnych kwasów powstają toksyczne gazy, mogące rozprzestrzeniać się w promieniu ponad 10 kilometrów, wżerając się w skórę i płuca ludzi i zwierząt.
Nie zgadzamy się na to, aby w interesie zysku międzynarodowej korporacji wystawiano na niebezpieczeństwa ludność tego regionu. Korporacja Rio Tinto obiecała stworzenie 700 stanowisk pracy, ale nie wspomniała o 19 000 ludzi, którzy zostaną przesiedleni albo poważnie dotknięci konsekwencjami jej działań.
W 2020 roku Rio Tinto zniszczyło liczącą 45 000 lat świętą jaskinię australijskich Aborygenów. [3] Firmę i jej przedstawicieli wielokrotnie skazywano już za oszustwa, tak że musiała spłacać miliardy dolarów w odszkodowaniach [4] i grzywnach za nielegalne niszczenie ziemi. Mimo tego wciąż dewastuje ona środowisko na całym świecie. Korporację oskarża się ponadto o uczestnictwo w zbrodniach wojennych w Papui-Nowej Gwinei [5], gdzie z powodu obecności kopalni wybuchła trwająca dekadę wojna domowa.
Ta petycja to tylko jeden z pierwszych kroków w walce z kopalnią litu. Stoimy murem za serbską konstytucją, mieszkańcami doliny rzeki Jadar oraz obywatelami i obywatelkami Republiki Serbii, którzy mogą ponieść katastrofalne konsekwencje tego niszczycielskiego dla środowiska projektu. Do dziś nie zobaczyliśmy analizy interesu publicznego dla tego przedsięwzięcia – mimo że jest ona prawnie wymagana w realizacji tego typu projektów.
Obywatele i obywatelki Serbii mają prawo do czystego powietrza, czystej wody i zdrowych warunków życia. Zatrzymajmy powstanie brudnej kopalni litu Rio Tinto. Ochrońmy ludzi, dziedzictwo, środowisko i rzeki doliny Jadar. Zjednoczeni możemy ochronić nasze otoczenie.
