Sytuacja na granicy polsko-białoruskiej na krótko przykuła międzynarodowa uwagę. Obrazy kilku tysięcy uchodźców z Iraku, Syrii, Jemenu i innych krajów, zwabionych przez Aleksandra Łukaszenkę i zgromadzonych na granicy po stronie białoruskiej poruszyły społeczeństwa europejskie. Sformułowano pogłębione analizy geopolityczne, wystosowano doraźne środki o charakterze represyjnym (sankcje, militaryzacja granicy), lecz dramat humanitarny trwa wobec braku adekwatnej reakcji politycznej.
Od września 2021 r. osoby, które zdołały dostać się do UE przekraczając granicę polsko-białoruską trafiają do zmilitaryzowanej i niebezpiecznej strefy, do której nie mają wstępu ani lekarze, ani dziennikarze, ani organizacje pozarządowe. W Puszczy Białowieskiej mężczyźni, kobiety i dzieci umierają z wychłodzenia, pragnienia, głodu i braku niezbędnej opieki medycznej.
Polska straż graniczna systematycznie ignoruje ich wnioski o azyl i odsyła te osoby na stronę białoruską. Tymczasem praktyka wydalania jest zakazana, nawet w sytuacjach kryzysowych, gdyż narusza ona Konwencję Genewską z 1951 r. dotyczącą statusu uchodźców, Europejską Konwencję Praw Człowieka oraz Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej, wiążące instrumenty, które muszą być przestrzegane przez Unię Europejską i Państwa członkowskie. Niektóre rodziny zmuszane przez wojsko białoruskie do przekroczenia granicy były wielokrotnie wydalane lub rozdzielane, co spowodowało niewyobrażalne tragedie ludzkie. Organizacje pozarządowe, takie jak Grupa Granica oraz Human Rights Watch opublikowały szczegółowe raporty dotyczące tych naruszeń.
Komisja Europejska zareagowała 1 grudnia 2021 r. proponując (na podstawie artykułu 78 §3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) przyjęcie przez Radę UE środków nadzwyczajnych, aby ułatwić zarządzanie kryzysem zainteresowanym państwom członkowskim. Jednak propozycja ta nie potwierdza podstawowego charakteru prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową. Przeciwnie, decyzja taka upoważniłaby władze Polski, Litwy i Łotwy do stosowania przyspieszonej procedury granicznej wobec wniosków o azyl. W rzeczywistości niweczy ona – wątłe skądinąd – szanse osób ubiegających się o azyl na uzyskanie niezbędnej ochrony międzynarodowej i wspiera legalizację zbiorowych wydaleń.
Ta propozycja legislacyjna - przekazana do COREPERu w styczniu 2022 - stanowi zagrożenie dla wszystkich obywateli UE. Unia Europejska, której fundamentem jest praworządność i ochrona praw podstawowych, nie może odstąpić od ich przestrzegania. Wobec nielegalnych i nieludzkich praktyk, które trwają i podlegają instytucjonalizacji, należy przypomnieć zasady praw uniwersalnych i podstawowych. My, obywatele Unii Europejskiej, musimy otwarcie bronić tych praw, bo w demokracji, jedynie prawo chroni nas przed arbitralnością.
Pełen tekst apelu z pierwszymi sygnatariuszami
http://www.revuedlf.com/droit-ue/leurope-ne-doit-pas-devenir-une-zone-de-non-droit/
